Em dezembro de 2015 a Casa da Cultura Polônia Brasil, com sede em Curitiba, PR, fez o pré-lançamento de semijoias, duas lindas peças inspiradas em mandalas produzidas pela artista e artesã curitibana Emília Piaskowski, já homenageada pela instituição com a exposição “Wycinanki e arte popular polonesa” que aconteceu de 13 de fevereiro a 10 de abril de 2015 na Sala do Artista Popular em Curitiba, seguindo depois em itinerância por outras cidades do Paraná. Com design da Dona Prata a simbologia singular do “Galo” ícone da arte popular polonesa e da “Gralha azul” uma clara homenagem ao Paraná, foram os escolhidos para dar vida e representar elementos importantes da cultura polonesa na Polônia e em nosso Estado.
Conhecida por todos como Dona Emília, seu trabalho com a arte popular polonesa se iniciou, como ela mesma afirma: tardiamente, e o que era para ser um passatempo ganhou formas e cores que deram à paranaense de origem polonesa muitos motivos para explorar e destacar no Brasil suas raízes ancestrais.
Mulher, esposa, mãe, amiga e artista, Dona Emília representa com graça e força uma tradição secular que até mesmo em seu país de origem têm sido esquecida, segundo ela “pela falta de tempo dos jovens”. As wycinanki originalmente produzidas no âmbito doméstico e nos longos dias de inverno comuns na Polônia chegaram ao Brasil pelas mãos dos imigrantes poloneses, em especial no Paraná, Estado que recebeu número representativo de imigrantes oriundos de momentos históricos distintos.
Foi de Apolônia Kozak que Dona Emilia recebeu os primeiros ensinamentos sobre a técnica das wycinanki, para com o passar dos anos desenvolver técnica própria. Em um momento delicado de sua vida foi a arte popular polonesa que lhe trouxe alento e a ajudou a resgatar a alegria de viver. Mais que o ócio criativo, a produção de peças com as técnicas de pisanki e wycinanki entraram em sua vida para nunca mais sair. Hoje aos 87 anos, Dona Emilia, com uma vivacidade e memória invejável exibe uma história de vida e arte que muitos gostariam de experimentar. Em sua casa, onde ela me recebeu para uma conversa, há muitas obras produzidas por ela e outras resultado de 25 anos do trabalho em parceria com seu saudoso esposo, em homenagem à técnica que pode ser geométrica ou floral, abordar aspectos da natureza ou do trabalho do homem, servir de ornamento ou de presente. Um mimo sempre repleto de cor, delicadeza e muita precisão.
Nossa musa inspiradora conheceu de perto a Polônia, lá esteve em três ocasiões e por motivos diferentes . Em todas suas viagens ela foi guiada pela rica cultura de seus ancestrais, Cultura essa que encontrou terreno fértil na “terra do pinhão”, essa mesma terra que hoje tem no pierog, prato típico da Polônia, assim como nos lambrequins remanescentes em algumas construções e nas wycinanki de Dona Emilia, bons motivos para atrair turistas de todo Brasil e de outras partes do mundo.
Dona Emília me contou com alegria sobre suas três visitas à terra dos seus antepassados, uma delas junto do coral do qual faz parte desde sua fundação, depois para um curso de gastronomia polonesa e por último, para um curso de etnografia polonesa. Momentos inesquecíveis que reverberam em sua técnica e arte na confecção das wycinanki e fazem de seu trabalho algo singular neste moisaco de etnias chamado Brasil.
Se você ficou interessado em saber mais sobre a cultura polonesa fique atento às novidades da Casa da Cultura Polônia Brasil e nos acompanhe através do nosso site e fanpage.
(por Meg Mamede para CCPB)
W grudniu 2015 roku Dom Kultury Polska-Brazylia zorganizował przedpremierową wystawę biżuterii. Wystawa składa się z dwóch pięknych części zainspirowanych mandalami stworzonymi przez artystkę i rzemieślniczkę pochodzącą z Kurytyby – panią Emilię Piaskowski, która została uhonorowana wystawą „Wycinanki i polska sztuka ludowa”. Wystawa ta odbyła się w dniach 13 lutego – 10 kwietnia 2015 roku w Sali Artysty Ludowego w Kurytybie, a następnie przeniesiona do innych miast stanu Paraná. Dzięki projektowi sklepu biżuteryjnego Dona Prata, wyjątkowa symbolika koguta, ikony polskiej sztuki ludowej, i modrowronki lazurowej, która jest hołdem dla stanu Paraná, została wybrana, aby przedstawić i ożywić ważne elementy polskiej kultury w Polsce i w stanie Paraná.
Znana przez wszystkich jako pani Emilia, rozpoczęła pracę nad polską sztuką ludową, jak ona sama przyznaje, późno. Coś, co miało być tylko hobby, nabrało kształtów i kolorów, które dały mieszkance stanu Paraná polskiego pochodzenia wiele powodów do odkrywania i podkreślania swoich rodzinnych korzeni.
Kobieta, żona, matka, przyjaciółka i artystka, pani Emilia z wdziękiem i siłą reprezentuje świecką tradycję, która nawet w jej rodzinnym kraju została zapomniana, jak twierdzi „przez brak czasu wśród młodych ludzi”. Wycinanki, pierwotnie tworzone w środowisku domowym w długie zimowe dni, dotarły do Brazylii dzięki polskim imigrantom, w szczególności w stanie Paraná, do którego napłynęła w różnych epokach historycznych znacząca liczba imigrantów.
Swoje pierwsze lekcje techniki wycinanki otrzymała od Apolonii Kozak, a z biegiem czasu wypracowała swoją własną technikę. W trudnym momencie swojego życia to właśnie polska sztuka ludowa przyniosła jej wytchnienie i pomogła odzyskać radość życia. Więcej niż tylko kreatywna forma spędzania czasu wolnego, tworzenie prac techniką wycinanki i pisanki pojawiły się w jej życiu, aby już nigdy jej nie opuścić. Dziś w wieku 87 lat pani Emilia, pełna wigoru i mająca pamięć, jakiej można pozazdrościć, pokazuje historię życia i sztukę, które wiele osób chciałoby poznać. W swoim domu, gdzie przyjęła mnie na rozmowę, jest wiele prac stworzonych przez nią, a także takie, które są wynikiem 25 lat wspólnej pracy z mężem. Zostały stworzone jako hołd dla tej wspaniałej techniki, która może być geometryczna lub kwiecista, zawierać motywy natury lub ludzkiej pracy, służyć jako ozdoba lub jako prezent. To cudo stworzone z wielką precyzją, zawsze bogate w kolory i pełne delikatności.
Nasza niosąca inspirację muza poznała Polskę z bliska – była tam trzy razy w różnych okolicznościach. Każda podróż była dla niej spotkaniem z kulturą swoich przodków – kulturą, dla której utworzył się żyzny grunt w południowej części Brazylii.
Dziś elementy polskiej kultury takie jak pierogi, lambrekiny pozostałe na niektórych budynkach czy wycinanki pani Emilii, przyciągają uwagę turystów z całej Brazylii, a także innych miejsc na świecie.
Pani Emilia opowiedziała mi z radością o swoich trzech wizytach na ziemiach swoich przodków – pierwszą z nich odbyła razem z chórem, do którego należała od czasu jego założenia, drugą, by wziąć udział w kursie gastronomicznym, a ostatnią z okazji kursu etnografii polskiej. Niezapomniane chwile, które pani Emilia spędziła w Polsce mają swój wydźwięk w jej technice i sztuce dekoracji wycinanek, a także sprawiają, że jej praca jest czymś wyjątkowym na tle etnicznej mozaiki, jaką jest Brazylia.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o polskiej kulturze, proszę śledzić naszą stronę i fanpage, gdzie będzie można znaleźć najnowsze informacje.
(Meg Mamede dla Domu Kultury Polska-Brazylia)
Crédito tradução: Kornelia Fiałkowska